Çar Petro, Rusya’yı nasıl dönüştürdü?

Türkiye’de “Deli Petro” diye anılsa da, bu unvanı “gözüpek, çılgın ve delişmen” projeleri-reformlarına atfen verilen genç Rus çarı I. Pyotr, ya da Petro bundan 320 yıl önce, 1697 yazının sonunda, bilgisini ve görgüsünü arttırmak için iki yıl sürecek bir Avrupa turuna çıktı ve dönüşte ülkeye pek çok yenilik getirdi. Genç çar bununla da kalmadı, şikayetlere kulak asmadan tebasını bu yenilikleri kabule zorladı. Rusya’nın yüzünü “gelişmiş batıya” çeviren Petro’nun Amsterdam, Viyana ve diğer Avrupa şehirlerinden getirdiği ve yer yer Türkiye’nin modernleşme çabalarını akla getiren bazı yeniliklere göz atalım:

Petro’nun en bilinen reformlarından biri “boyar” tabir edilen Rus soyluları Avrupalı gibi giyinmeye ve sakallarını tıraş etmeye zorlaması. Çarın toplantılar ve balolar sırasında bazı boyarların sakalını bizzat kestiği rivayet edilir. Sakalını kesmemekte direnenlerden alınan “sakal vergisi” de cabası.

Rusya 1700 yılına kadar, ülkeye Bizans üzerinden gelen takvim sistemini kullanıyordu ve yeni yıl 1 Martta başlıyordu. Petro Avrupa ülkeleri ile bu ayrılığı saçma bularak yılbaşını 1 Marttan 1 Ocağa, yılı da 7207’den 1700’e çekti.

Rusya’da ilk gazete Petro döneminde, 1703 yılında çıktı. Hollandalıların basın endüstrisinden etkilenen çar insanların etrafındaki olaylar hakkında bilgi sahibi olmasının önemli olduğunu düşünüyordu. Vedomosti (Listeler) adı verilen ilk gazete 2 ila 7 sayfa arasındaydı. Petro için Rusya’nın ilk medya patronu demek yanlış olmaz.

Süregelen İsveç ve Osmanlı harpleri, Petersburg’un inşası Petro Rusyası’nın hazinesini zorlayan büyük olaylardandı. Çar durumla başetmek için mali sistemi reformdan geçirmeye karar verdi. Vergi sistemini değiştirerek ülkedeki her erkeğin devlete 70 kopek ödemesini şart koştu. Ancak bunu etkin bir biçimde uygulayabilmek için nüfusu saymak gerekliydi. Böylece Petro Rus tarihindeki ilk nüfus sayımını gerçekleştirdi. Tarihçilere göre, 1715 yılında Rusya topraklarında 12 milyon kişi yaşıyordu.

Bugün Rusya’da insanların en çok tükettiği gıda ürünlerinden biri ayçiçek yağında kızartılmış patates. Hem ayçiçeğini, hem de patatesi Rusya’ya ilk getiren ise Çar Petro. 16. yüzyılda Avrupa’ya ulaşan Amerika kıtası menşeili bu ürünler iki yüz yıl sonra da Rusya topraklarına ayak bastı.

Ancak patatesin nasıl tüketilmesi gerektiğini bilmeyen Rus köylüler sık sık bu ürünün yapraklarını yiyerek kendilerini zehirlediler. Hatta bu nedenle köylüler sebzeye “şeytan elması” adını takmıştı.  19. yüzyılda Rus halkının patates yumrusuyla barışmasıyla birlikte bu sebze halkın “ikinci ekmeği” haline geldi. (RBTH)