Bölgesel Yeni Ekonomik, Finansal Ve Siyasi Birlikler: Rusya Ve Türkiye İlişkileri

24 Ağustos 2017, 11:06

Doç. Dr. İlhan EGE | Доц. др. Ильхан Эге

Son yıllardaki gerek siyaset alanında gerekse ekonomik alandaki gelişmeler neticesinde ülkeler siyasi ve ekonomik bütünleşmeler oluşturarak etki güçlerini attırmaya çalışmaktadırlar. Bu birlikler oluşurken öncelikli olarak siyasi amaçlar göz önüne alınabileceği gibi ekonomik amaçlar da daha önemli olabilmektedir.

Ülkelerin siyasi ve ekonomik yapıları, toplumların yapısı ve kültürleri de bu oluşumları etkilemektedir. Ayrıca birliği oluşturan ülkelerin ekonomik ve siyasi güçleri de farklı düzeyde olmaktadır. Bu nedenlerle bütünleşmelerin başarıya ulaşması da çok kolay olmamaktadır. Zaten günümüzde Avrupa Birliği’nin bile dağılması ile ilgili tatışmalar dönem dönem yapılmaktadır. Avrasya Bölgesi’nde de Rusya ve Çin gibi ülkelerden sonra ekonomik veya siyasi anlamda güçleri son yıllarda artan Kazakistan, Azerbaycan, İran ve Türkiye gibi ülkelerde bölgede etkinliklerini artırmak istemektedirler. Bu doğrultuda Şangay İşbirliği Örgütü, Avrasya Birliği ve Türk Keneşi gibi bütünleşme çalışmaları yapılmakta, ülkeler arasında ikili anlaşmalar yapılmaktadır.

Farklı ülkelerin genişleme konusundaki tercihlerinin nedenleri tam olarak açıklanamasa da, bu tercihlerin gerisindevyatan temel neden ülkelerin karşılıklı bağımlılıktan elde edecekleri değişik seviyelerdeki kazançlardır. Ayrıca, jeopolitik çıkarlar da ülkelerin genişlemeye bakışlarını etkilemiştir. Keza coğrafi uzaklık ve asimetrik karşılıklı bağımlılık sadece ekonomik kazancı artırmıyor aynı zamanda, siyasi etkileşimi de geliştiriyor. Bu doğrultu da ekonomik ve finansal birliğin sağlaması muhtemel faydalarını şu şekilde sıralamak mümkündür.

– İşlem maliyetlerinden sağlanacak tasarruflar: Birlik üyesi ülkelerin aralarındaki cari işlemleri ve ya rımları daha da kolaylaşacaktır. Tek para birimine geçiş ile ise hem nakit hem de zaman tasarrufu sağlanacaktır.

– Düşük enflasyon: Üye ülkelerin meydana gelen küresel krizlerden daha az etkilenmesi ile finansal istikrar sağlanacaktır ve enflasyonun düşmesine neden olabilecektir.

– Uluslararası ticaret ve yatırımlar: Üye ülkeler arasındaki ticaret ve uluslararası yatırımlarda kolaylaşacaktır.

– Ekonomik büyüme: Sermayenin kullanılmasında daha üretime dönük ve finansal sistemin gelişmesini destekleyen bir ekonomik sistem oluşacaktır.

– Riskin paylaşılması: Sınır aşırı finansman ve yatırımlar artacağı için poröy çeşitlenmesi yapılabilecek ve risk azalabilecektir. Finansal bütünleşmenin küresel mi yoksa bölgesel mi olması gerektiği de son yıllarda tartışılan konulardan birisidir. Ama bütünleşmelere bakıldığında coğrafi yakınlığın önemli olduğu görülmektedir. Bu nedenle bölgesel bütünleşmeler daha başarılı olabilecektir.
Bölgemizde Rusya’nın ve Türkiye’nin öncülüğünde birçok bütünleşme çalışmaları yapıldığını görmekteyiz. Bunlardan en önemlileri Şangay İşbirliği Örgütü, Avrasya Birliği ve Türk Keneşi’dir. Şanghay İşbirliği Örgütü, Rusya ve Çin arasında oluşturulan bir uyum ve işbirliği temelinde OrtaAsya’daki devletlerin katılımı ile ABD’nin tek kutuplu dünya oluşturulması hedefine cevaplayarak oluşturulmuştur. 1996 yılında Çin, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan’ın katılımıyla “Şanghay beşlisi” olarak kurulmuştur.

Temel amacı, sınır problemlerini çözmek ve bölgesel güvenliği sağlamak olan örgüt, 1999 yılından sonra bölgesel güvenlik ve ekonomik işbirliği teşkilatına dönüşmeye başlamıştır. Şu anda Şanghay İşbirliği Örgütü’ne üye olan ülkeler, Avrasya topraklarının beşte üçünü oluşturmaktadır . 2001 yılında Özbekistan’ın da katılımı ile Şanghay İşbirliği Örgütü adını almıştır. 2016 yılında Hindistan ve Pakistan’ın katılımı ile 8’li bir yapı oluşacaktır. Ayrıca 2015 Temmuz ayında Rusya’ya bağlı Başkurdistan Cumhuriyeti’nin başkent Ufa’da düzenlen Şangay İşbirliği Örgütü Liderler Zirvesi’nde alınan kararlara göre Beyaz Rusya’nın statüsünün gözlemci ülkeye yükseltilmesi ve Azerbaycan, Ermenistan, Kamboçya ve Nepal’e diyalog ortaklığı verilmesi kararı alındı. İran’ın statüsüyle ilgili değişiklik olmadı. Örgüte gözlemci ülke sayısı ise Türkiye ve Sri Lanka’dan sonra 4 yeni katlımla 6’ya yükseldi.

Hindistan, Pakistan ve İran’ın da bölgedeki bu oluşuma sıcak baktıkları,Türkmenistan ve Moğolistan’ında oluşumuna ekonomik yönüyle ilgilendikleri bilinmektedir.Diğer önemli bir bütünleşme çalışması Avrasya Birliği’dir. 2006 yılında Kazakistan, Belarus, Tacikistan, Kırgızistan ve Özbekistan’la bir Gümrük Birliği oluşturmayı kararlaştırmıştır.Rusya, 2010 yılında Kazakistan ve Belarus’la Gümrük Birliği antlaşmasını imzalamış, 2012 yılında üç ülke arasında ortak ekonomik alan tesis edilmiştir.Eski Sovyet coğrafyasında yer alan ülkelerden Kırgızistan 2011 yılından itibaren Gümrük Birliği sürecinde gözlemci olarak yer almaya başlamış, ancak Türkmenistan, Özbekistan, Gürcistan ve Moldova birliğe katılmayacağını beyan etmiştir. Azerbaycanlı yetkililer batılı ülkelerle entegrasyonun öncelikli olduğunu ifade ederken, Ukrayna ise Rusya’nın bu projesi karşısında çekimser kalmayı tercih etmiş r. Güney Kafkasya’dan şimdilik sadece Ermenistan, Rusya’nın Avrasya Birliği projesine ka lacağını beyan etmiştir (İsmayıl, 2014).

Türkiye’nin öncülüğünde Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi (Türk Konseyi – TDİK), yani Türk Keneşi ise Türk dili konuşan ülkeler arasında kapsamlı işbirliğini teşvik etmek amacı ile uluslararası bir örgüt olarak 2009 yılında kurulmuştur.

Türk Konseyi`nin kurucu üyeleri Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye`dir. Rusya’nın bu bölgesel birlik çalışmalarının başarılı olması için Türkiye’nin desteği önemlidir. Türkiye’nin en önemli şartının Ermenistan’ın Dağlık Karabağ işgaline son vermesi ve Türkiye’nin NATO üyesi olduğu da düşünüldüğünde bu işin zorluğu ortaya çıkmaktadır.

Ayrıca yine Dağlık Karabağ sorunun çözülememesi ise Azerbaycan’ın, Ermenistan’ın olduğu bir birliğe girmesini mümkün kılmamaktadır. Bu nedenle düşüncemiz Rusya’nın ve bölge ülkelerinin baskısı ileDağlık Karabağ sorunu ile ilgili bir çözümün kısa veya orta vadede gerçekleşebileceğidir. Jeopolitik ve ekonomik olarak Türkiye ve Rusya birbirine ihtiyacı olan iki ülkedir. Kırım sorunundan sonra Rusya’nın ve son dönem de Türkiye’nin Avrupa Birliği ile ilişkilerinin bozulması da iki ülkenin yakınlaşmasını hızlandırmaktadır. Türkiye için turizm gelirleri ve başta yaş meyve ve sebze ihracatı açısından Rusya önemli bir ülkedir. Rusya açısından ise Avrupa Birliği ambargosundan sonra ihtiyacı olduğu ürünleri ithal edebileceği en önemli ülke Türkiye’dir.

Ayrıca Türkiye, Rusya’nın önemli doğalgaz müşterilerinden biridir. Türkiye’nin toplam doğalgaz ithalatı 49,2 milyar metreküptür. Bu toplam içinde Rusya’nın payı %55 ile 27 milyar metreküptür. Türkiye’ye gaz taşıyan 4 boru hattı var. Bunlar Rusya’nın kontrol ettiği Batı Hattı ve Mavi Akım ile Azerbaycan ve İran hatları. Türkiye’ye gaz taşıyan toplam 46,6 milyar metreküp kapasiteli boru hattının 30 milyar metreküpünün (%64) Rusya tarafından kontrol edildiğidir.

Rusya, Avrupa’ya doğalgazını Ukrayna üzerinden satmaktaydı. Fakat Rusya, bu ülke ile yaşadığı Kırım sorunun ardından doğalgazını taşıyacak alternatif bir yol aradı. Türk Akımı projesi de bu nedende gündeme geldi. Doğalgaz hattı , Rus gazını Karadeniz’in altından geçerek Türkiye topraklarına ve buradan da Yunanistan üzerinden Avrupa’ya taşımayı öngörmektedir. Her biri 1milyar 750 milyon metreküp kapasiteli 4 haI an oluşacak Türk Akım’ının 910 kilometresi Karadeniz’in al ndan geçecek. Trakya’dan Türkiye topraklarına girecek hattın kara bölümündeki uzunluğu da 260 kilometre olacaktır. Boru hattının planlanan tahmini taşıma kapasitesi yılda 63 milyar metreküp. Türkiye’nin bu projeden yılda yaklaşık 14 milyar metreküp doğalgaz alması ve geriye kalan 49 milyar metreküp gazın Avrupa’ya ihraç edilmesi düşünülüyor. Enerji alanındaki Türkiye ve Rusya birlikteliği iki ülke açısından önemlidir. Ayrıca Türkiye’nin ilk nükleer santralı olan Akkuyu Nükleer Santralı’nı da yapan ve işletecek olan firma da bir Rus firmasıdır.

Türkiye’nin komşusu Suriye’deki karışıklık ve sorununda çözümünde aktif rol alabilmesi için Rusya ile olan ilişkileri önem kazanmaktadır. Nitekim Türkiye’nin, Suriye’de DAEŞ’e karşı yaptığı başarılı “Fırat Kalkanı” askeri harekâtına hiçbir tepki olmamıştır. Türkiye kendi için stratejik öneme sahip Cerablus şehrini ele geçirmiş ve bölgeyi DAEŞ’ten temizlemiştir.

Ayrıca PYD’yi de istediği sınırlara çekmek için ABD ve Rusya’nın desteklerini alarak, bunu gerçekleştirmiştir. Rusya ve Türkiye bölgede etkinliklerini artırmak istemektedirler. Bu politikalarının başarılı olması birbirlerine rağmen mümkün olamamaktadır. İki ülke coğrafi, siyasi ve ekonomik olarak birbirleri ile işbirliği yapmaya mecburdur. Türkiye’de son dönemde Rusya ile ilişkilerini düzelterek ve artırarak ABD ve Avrupa Birliği’nden istediklerini almaya çalışmaktadır. Bu hamleleri ile Türkiye bölgede ağırlığını hissettirmekte ve Türkiye’ye rağmen bölge de bir hâkimiyet ve başarı olarak aralarındaki ilişkileri önümüzdeki dönemde daha da artıracaktır. Rusya ve Türkiye eksenli ekonomik ve siyasi önemli gelişmeler olabilecek r. Bu yakınlaşmadan ise hem Türkiye hem de Rusya kazançlı çıkacaktır.

Новые Региональные Экономические, Финансовые И Политические Объединения: Российско-турецкие Отношения

Из-за происходящих в последнее время будь то в политической или экономической сфере событий, многие государства для усиления силы своего влияния стараются создать политические и экономические объединения. Присоздании подобных объединений впервую очередь учитываются политические цели, тогда как в некоторых случаях экономические цели могут быть более важны.

Политические иэкономические структуры государств, структура общества и культура также оказывают немалое влияние на данные образования. Кроме того, экономические и политические силы сторон объединения зачастую находятся на разных уровнях. По этой причине достичьуспеха таким объединениям бываеточень сложно. Вот и нынешние споры оразвале Европейского Союзапериодически всплывают наружу. ВЕвразийском же регионе, после России иКитая, такие стремительно развившиеся впоследнее время в экономическом иполитическом плане силы, как Казахстан,Азербайджан, Иран и Турция стали всечаще проявлять желание активнойдеятельности. В связи с этим приступилик работе такие объединения, какШанхайская организация сотрудничества(ШОС), Евразийский союз и Тюркскийсовет, заключаются различныемногосторонние договоры.

Хотя причиныпредпочтений тех или иных стран в планерасширения не до конца раскрываются,основной причиной, лежащей в основеэтих предпочтений, являетсяприобретенная в результатевзаимозависимости разноуровневаяпольза. Кроме того, на взгляды стран насобственное расширение оказываютвлияние их геополитические интересы.Географическая удаленность иасимметричная взаимозависимость нетолько увеличивает экономическиеприбыли, но и развивает политическоевзаимодействие.Пользу от подобного экономического ифинансового объединения можнорасставить в следующем порядке:

– Экономия на транзакционныхиздержках: упрощение торговыхопераций и вкладов между членамиобъединения. А переход на единуювалюту сэкономит и время, и наличные.

– Низкая инфляция: путем меньшейподверженности влиянию мировыхкризисов обеспечение членовобъединения финансовойстабильностью и снижение уровняинфляции.

– Международная торговля и вклады:торговля между членами объединенияи упрощение международных вкладов.

– Экономический рост: формированиенаправленной на производство прииспользовании вложений и поддержкуразвития финансовой системыэкономики.

– Разделение риска: из-за увеличенияобъема зарубежных финансов и вкладоввозможность диверсифицироватьпортфель и уменьшить риски.Одной из обсуждаемых тем последнеговремени является необходимостьфинансовой интеграции быть мировойили региональной. Однако, еслипосмотреть на существующиеинтеграции, географическая близость вних играет важное значение. По этойпричине региональные интеграции болееуспешны.В нашем регионе под руководствомРоссии и Турции осуществляется немалоинтеграционных процессов. Самымикрупными из них являются Шанхайскаяорганизация сотрудничества (ШОС),Евразийский союз и Тюркский совет.Шанхайская организация сотрудничества(ШОС) была создана Россией и Китаем,при участии стран Средней Азии, какответ США в их стремлении создатьоднополярный мир. В 1996 году Китай,Россия, Казахстан, Киргизия иТаджикистан создали «Шанхайскуюпятерку». Основной целью было решениевопросов границы и обеспечениерегиональной безопасности. После 1999года она плавно переросла ворганизацию региональной безопасностии экономического сотрудничества.Сейчас, члены ШОС занимают три пятыхтерритории Евразии. В 2001 году к нимприсоединился Узбекистан, иофициально объединение получилоназвание Шанхайская организациясотрудничества.

С присоединением к нейв 2016 году Индии и Пакистана числочленов увеличилось до 8. Кроме того,согласно решениям, принятым наорганизованном в июле 2015 года встолице субъекта России РеспубликиБашкортостан городе Уфе Совете главосударств ШОС, Белоруссия получиластатус страны-наблюдателя,Азербайджан, Армения, Камбоджа иНепал присоединились к ним в качествепартнеров по диалогу. В статусе Ирананикаких изменений не произошло. ПослеТурции и Шри-Ланки, к числу страннаблюдателей присоединились еще 4участника. Индия, Пакистан и Иранположительно относятся к даннойорганизации, а Туркменистан и Монголиязаинтересованы в экономическихаспектах формирования.Другим важным объединением являетсяЕвразийский союз. В 2006 году Казахстан,Белоруссия, Таджикистан, Киргизия иУзбекистан приняли решение создатьТаможенный союз. В 2010 году Россияподписала договор о таможенном союзес Казахстаном и Белоруссией, в 2012 годумежду тремя странами образоваласьединая экономическая зона. Средибывших советских государств Киргизия с 2011 года заняла позицию страны-наблюдателя при Таможенном союзе,однако Туркменистан, Узбекистан, Грузияи Молдова входить в объединениеотказались. В то время, каказербайджанские чиновники предпочлиинтеграцию в западное общество,Украина решила воздержаться отруководимого Россией проекта. ИзЮжного Кавказа, на сегодня, толькоАрмения заявила о своем присоединениик российскому проекту Евразийскогосоюза (Исмаил, 2014).

Под руководством Турции в 2009 годубыла создана международнаяорганизация Совет Сотрудничестватюркоязычных государств (Тюркскийсовет) с целью поощрения комплексногосотрудничества между странами,говорящими на языках тюркской группы.Учредителями Совета являютсяАзербайджан, Казахстан, Киргизия иТурция.Для успешного осуществлениядеятельности этих региональныхобъединений России требуетсяподдержка Турции. Самым главнымусловием Турции является положитьконец оккупации Нагорного КарабахаАрменией, и если учесть тообстоятельство, что Турция являетсячленом НАТО, то все сложности налицо.Кроме того, отсутствие решения Нагорно-Карабахского конфликта служит причинойневступления Азербайджана в теобъединения, в которых присутствуетАрмения. По этой причине, нам кажется,что под давлением России и другихрегиональных государств Нагорно-Карабахский конфликт найдет своерешение в ближайшее время.С геополитической и экономическойточки зрения Россия и Турция нуждаютсядруг в друге. После Крымских событийотношения России, а в последнее время иТурции, с Европейским союзом сильноиспортились, что ускорило сближениедвух стран.

С точки зрения дохода оттуризма и экспорта свежих овощей ифруктов Россия является важным рынкомдля Турции. Со стороны России же, послеэмбарго Европейского союза, самымважным поставщиком недостающейнеобходимой продукции является Турция.Кроме того, Турция является одним изважных потребителей российскогоприродного газа. Импорт природного газаТурцией составляет 49,2 миллиардакубических метров. Доля России в немсоставляет 55%, то есть 27 млрд. куб. м.Газ в Турцию поступает по 4газопроводам: контролируемые Россией

Западный газопровод и Голубой поток, атакже линии из Азербайджана и Ирана.Из линий с вместительностью в 46,6млрд.куб.м., по которым газ поступает вТурцию, 30 млрд. куб. м. (64%)

контролируется Россией.Россия отправляла газ в Европу черезKНа обложке Украину. Однако, после Крымскихсобытий ей пришлось искатьальтернативные пути. Проект Турецкогопотока возник на этой почве. Газопроводпланируется пустить по дну Черного моря в Турцию. Отсюда уже через Грецию онбудет идти в Европу. Каждый из них будет состоять из 4х линий вместимостью в 15 млрд. 750 млн куб. м. 910 км. Турецкого потока будут проходить по дну Черного моря. Длина газопровода, который войдет в Турцию через Тракию (Болгария)и будет проложен на турецкой территории по суше составит 260 км. Запланированный приблизительный объем переправляемого газа в годсоставит 63 млрд. куб. м. От этого проектаТурция получит 14 млрд. куб. м.природного газа, остальные 49 млрд. куб.м. будут переправляться дальше в Европу. Сотрудничество России с Турцией вэнергетической сфере важно для обеихстран. Более того, первую в Турцииатомную электростанцию АЭС Аккуюстроит и будет эксплуатировать российская компания. Россия принимает активное участие вразрешении конфликта в соседней сТурцией стране – Сирии, из-за чего отношения с ней имеют большоезначение. Стоит отметить, что в успешнойвоенной операции Турции против ИГИЛ

«Евфратский щит» никакого давления небыло. Турция заняла важный для своих стратегических целей город Джераблус и очистила территорию от ИГИЛ. Крометого, она, с поддержки США и России, помогла Демократическому союзу занять желаемые ими границы. Россия и Турция стремятся увеличить свое влияние в регионе. Несмотря на успешно проводимую ими политику, этонеосуществимо. Обе страны сгеографической, политической иэкономической точки зрения просто вынуждены сотрудничать. Восстановив иулучшив свои отношения с Россией Турция старается получить желаемое уСША и Европейского союза. Этими шагами Турция дает понять свое значениев регионе, и что без нее, порядка и успехав регионе не будет. Как мощнаярегиональная сила Россия и Турция впоследующих годах только укрепят своиотношения. И от этого сближения.

Doç. Dr. İlhan EGE | Доц. др. Ильхан Эге

Kaynak: http://businesseurasia.com/bolgesel-yeni-ekonomik-finansal-ve-siyasi-birlikler-rusya-ve-turkiye-iliskileri/

YENİ HABERLER

YORUMLAR

Henüz hiç yorum yapılmamış.

YENİ HABERLER

Copyright © 2024. Rusen.Org | Ankara Türkiye