Bölgesel Jeopolitik Riskler Bölge Ülkeleri Ekonomilerini Nasıl Etkiliyor?

Alihan Dinayev | Алихан Динаев

Türkiye ve Rusya arasındaki fikir ayrılığının Suriye sorunu başta olmak üzere, Kafkasya’daki gelişmelerden kaynaklandığını biliyoruz. Bu fikir ayrılıkları doğal olarak jeopolitik riskler doğuruyor ve bu durum da hem Türkiye hem Rusya hem de bölge ülkelerinin ekonomileri olumsuz etkileniyor.

Türkiye Rusya ilişkileri son dönemde adeta “Roller Coaster” denilen dağ treni atraksiyonu andırmakta. İki ülke arasında yaşanan hızlı iniş ve çıkışlar ülkeler arasında sağlıklı bir ilişki bütününün olmadığını gösteriyor. Rakamlar da zaten bunu gösteriyor. Türkiye ve Rusya arasındaki ticaret hacmi 2016 yılının son yedi ayında %40 geriledi. Bir anda 8,6 milyar dolara gerileyen ticari ilişkiler iki binli yılların başına dönmüş oldu. 2014 yılında, 31 milyar dolarlık ticaret hacmi ile Türkiye ve Rusya birbirleri arasında yaptıkları ticaret hacmi ilk beşe girerken, şimdi 20 milyar dolarla yedinci sırada bulunuyorlar. Rusya’nın toplam ticaretinde şuan yüzde 3,4 paya sahip olan Türkiye 2014 yılında bu payın yüzde 4,6’sına sahipti.

Rusya ve Türkiye cari ilişkilerinde turizmin de payı de yüksek . Uçak krizi ile yüzde doksan gerileme yaşayan turizm sektörü, ikili cari ilişkileri etkileyen ana unsurlardanbiri oldu. Ekonomi de yaşanan sıkıntıların her iki ülkede de siyasi tabanlı olması ilişkileri hızla bozabildiği kadar hızla düzeltebiliyor da.

Son dönemde iki devleti bir birine ekonomik kazanç, Türk Akımı ile gazını Avrupa’ya ihraç eşlğinde Ukrayna bağımlılığından kurtulmuş olması olacak. Ukrayna’nın gaz transi nden olan kazançların sıfırlanması, zaten ekonomik sıkıntı içerisinde olan Ukrayna’ya daha fazla ekonomik sıkıntılar yaşatacaktır. Bu durum, Avrupa ve ABD’yi Ukrayna’ya doğrudan mali desteğe mecbur bırakacak. Rusya’ya buradan hem AB hem de ABD üzerine baskı yapma imkanı elde etmiş olacak. Çünkü AB ve ABD taraFndan Ukrayna’ya verilecek olan kredilerin dönüşü olmayacak. Bu durumda Rusya’nın eline yeni koz geçmiş olacak. Yani Rusya Türk Akımı projesi ile ciddi kazanımlar elde edecek.

İki ülkenin üzerinde anlaşamadığı diğer bir konu ise Dağlık Karabağ sorunu. Bu sorun iki ülke için de bölgesel tehdit olmaya devam ediyor. Rusya, Dağlık Karabağ sorunda Ermenistan’ı net olarak desteklerken Türkiye Azerbaycan’ı desteklemektedir. Ara sıra ısınan Dağlık Karabağ sorunun sıcak savaşa dönüşmesi halinde iki ülkenin farklı cephelerde karşı karşıya gelmesi muhtemeldir. Bu da Ankara, Moskova ve Baķü arasında yeni sorunların yaşanmasına sebep olabilir. Ayrıca, Ermenistan’da zorlaşan hayat şartları ile sokağa çıkan halkın polis ile ça şması bölgede yeni riskler oluşturmakta.

Azerbaycan’ın da ak f olarak lobi faaliyetleri yürüttüğü TANAP enerji ha‰ bölgenin diğerbüyük bir projesi. 2015 yılı Aralık ayında,dönemin Başbakanı Ahmet Davutoğlu ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev bu temelini atmışlardı. İran’ın nükleer sorununa çözüm bulunması, TANAP’ın, İran gazının yerini alacak olması bölgedeki jeopolitik riskleri çoğaltmakta ve Kafkasya, Orta Doğu jeopolitik çıkar ilişkilerini de dahada karmaşık hale getirmektedir. Anlamda bağlayan en büyük proje olan

“Türk Akımı” projesi, iki ülke arasındaki krizin aşılmasından sonra Türk makamlarının Ruslara Karadeniz’de çalışma izni vermesi tekrar yürürlüğe girdi. İstanbul’da iki ülke liderlerinin enerji zirvesinde aldığı kararlar ise bu projenin her iki taraf için önemini göstermekte. Bu devasa proje, Suriye fikir ayrılığına kurban gidebilirdi. İki ülke liderlerinin 2014 yılında aldığı bir kararla yürürlüğe giren Türk Akımı projesi dört boru hattından oluşuyor. İlk boru hattının 2016 yılında bitirilmesi planlanıyor. 15,75 milyar metreküp gaz taşıyacak olan bu boru hattının maliye 4,3 milyar avro. Toplam dört hattın maliyeti 11 milyar dolar olacağı öngörülüyor. İki ülke arasında yapılan bu ve buna benzer büyük projeler için en büyük risk jeopolitik sorunların ortaya çıkardığı risklerdir.

Tabii, Türk Akımı projesi hayata geçirilirse, Rusya çok ciddi jeopoli k kazançlar elde etmiş olacak. Bu proje gerçekleş ği takdirde Rusya’nın elde edeceği en önemli jeopolitik kazanç, Türk Akımı ile gazını Avrupa’ya ihraç eşliğinde Ukrayna bağımlılığından kurtulmuş olması olacak. Ukrayna’nın gaz transitnden olan kazançların sıfırlanması, zaten ekonomik sıkıntı içerisinde olan Ukrayna’ya daha fazla ekonomik sıkıntılar yaşatacaktır. Bu durum, Avrupa ve ABD’yi Ukrayna’ya doğrudan mali desteğe mecbur bırakacak. Rusya’ya buradan hem AB hem de ABD üzerine baskı yapma imkanı elde etmiş olacak. Çünkü AB ve ABD taraFndan Ukrayna’ya verilecek olan kredilerin dönüşü olmayacak. Bu durumda Rusya’nın eline yeni koz geçmiş olacak. Yani Rusya Türk Akımı projesi ile ciddi kazanımlar elde edecek.

İki ülkenin üzerinde anlaşamadığı diğer bir konu ise Dağlık Karabağ sorunu. Bu sorun iki ülke için de bölgesel tehdit olmaya devamnediyor. Rusya, Dağlık Karabağ sorunda Ermenistan’ı net olarak desteklerken Türkiye Azerbaycan’ı desteklemektedir. Ara sıra ısınan Dağlık Karabağ sorunun sıcak savaşa dönüşmesi halinde iki ülkenin farklı cephelerde karşı karşıya gelmesi muhtemeldir. Bu da Ankara, Moskova ve Baķü arasında yeni sorunların yaşanmasına sebep olabilir. Ayrıca, Ermenistan’da zorlaşan hayat şartları ile sokağa çıkan halkın polis ile ça şması bölgede yeni riskler oluşturmakta.

Azerbaycan’ın da ak f olarak lobi faaliyetleri yürüI üğü TANAP enerji ha‰ bölgenin diğer büyük bir projesi. 2015 yılı Aralık ayında, dönemin Başbakanı Ahmet Davutoğlu ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev bu hattın temelini atmışlardı. İran’ın nükleer sorununa çözüm bulunması, TANAP’ın, İrangazının yerini alacak olması bölgedeki jeopolitik riskleri çoğaltmakta ve Kafkasya, Orta Doğu jeopolitik çıkar ilişkilerini de daha da karmaşık hale getirmektedir.

Влияние Геополитических Рисков на

Всем известно, что источниками разногласий между Россией и Турцией служат, в первую очередь, сирийский вопрос, а также развитие событий на Кавказе. Данные расхождения во мнениях, естественно, не могут обойтись без геополитических рисков, и как следствие, сложившаяся ситуация негативно влияет наэкономику, как Турции, России, так и другихстран региона.

Отношения между Россией и Турцией в последнее время напоминают всем известный аттракцион “Roller Coaster”. Резкие подъемы и спады между двумя странами свидетельствуют об отсутствии твердой базы в отношениях, что иподтверждается цифрами. Например, объем торговли Турции с Россией за последние 7 месяцев 2016 годауменьшился на 40%. Резкий спад показателя до отметки в 8,6 млрд. долларов вернул торговые отношения науровень начала 2000-х годов. В 2014 году соборотом в 31 млрд. долларов торговые отношения между Россией и Турцией входили в пятёрку лучших, сейчас с 20млрд. показателем они опустились на 7-оеместо. Сегодня, доля Турции вмеждународной торговле России составляет 3,4%, тогда как в 2014 году еедоля составляла 4,6%.В российско-турецких торговых отношениях немалая доля отведена туризму. После «самолетного кризиса» туристический сектор страны потерял 90% своей прибыли, что явилось одним из главных факторов, оказавших влияние на двустороннийтоварооборот. Политическая основа экономических трудностей в обеих странахимеет интересную особенность: она сбольшой скоростью может как испортитьотношение между странами, так же быстрои наладить их.

В последние годы две страны связал важный с экономической точки зрения проект «Турецкого потока», который, после преодоления упомянутого кризиса, открыл путь российским специалистам для проведения работ на Черном море. Решения, принятые лидерами двух странна энергетическом саммите в Стамбуле, доказали важность данного проекта дляобеих стран. И этот колоссальный проект мог стать жертвой разногласий по Сирии. Вступивший в силу одним решением, принятым главами двух стран в 2014 году, проект «Турецкого потока» охватывает строительство четырех трубопроводов. Окончание строительства первого из них было запланировано на 2016 год. Затраты на трубопровод, который поставлял бы 15,75 млрд. куб.м газа, составили 4,3 млрд. евро. Итоговые затраты на 4 трубопровода рассчитывают на уровне 11 млрд. долларов. При таком раскладе, самые крупные риски для подобного рода масштабных проектов между двумя странами кроются в геополитических разногласиях. Безусловно, при реализации проекта «Турецкого потока» Россию ждут серьезные геополитические приобретения. И самым важным из них будет ее независимость от Украины в поставках газа в Европу. Лишение Украины доходов от транзита газа ввергнет и без того находящуюся в тяжелом экономическом положении страну в еще более тяжелые условия. Такой расклад вынудит США и Европу оказывать финансовую поддержку стране. А это даст в руки России сильный козырь: так как кредиты, выделенный Украине США и Европой никогда не будут возвращены, в то время как за счет «Турецкого потока» Россия будет только обогащаться.

Вторым нерешенным вопросом между двумя государствами является вопрос Нагорного Карабаха. Этот конфликт остается на позиции региональной угрозы для обеих стран. В то время, как Россия отчетливо заступается за Армению, Турция поддерживает Азербайджан.Периодически разгорающиесястолкновения в случае серьезных боевых действий поставят две страны напротивоположные фронты. А это создаст новые проблемы между Анкарой, Москвойи Баку. Кроме того, столкновения вышедшего на улицы народа в Армении с

полицией из-за ухудшения условий жизни способны создать новые риски в регионе. Другим активно продвигаемым со стороны Азербайджанского лобби крупным региональным проектом является газопровод TANAP. В январе 2015 годатогдашний премьер-министр страны Ахмет Давутоглу и президент Азербайджанской Республики Ильхам Алиев заложили основу строительства данного трубопровода. Решение ядерной проблемы в Иране, замена иранского газа TANAP-ом увеличивают геополитические риски. Таким образом Кавказ усложняет и без того усложненные геополитическим столкновением интересов на Среднем Востоке отношения между двумя державами.

Alihan Dinayev | Алихан Динаев

Kaynak: http://businesseurasia.com/bolgesel-jeopolitik-riskler-bolge-ulkeleri-ekonomilerini-nasil-etkiliyor/