Başkanlık yarışında Putin’e medyatik rakip Sobçak

Saslanbek İSAYEV

Rusya Araştırmaları Enstitüsü (RUSEN) Dış Politika Direktörü

Kseniya Sobçak kimdir?

Kseniya Sobçak Rusya’nın meşhur isimlerinden biridir. Bu şöhret öncelikle Kseniya’nın soyadından kaynaklanıyor. St. Petersburg’un eski belediye başkanı Anatoly Sobçak’ın kızı olan Kseniya yetişkinliğe adım attığında Sobçak soyadının getirdiği bu şöhretten kurtulmak istediğini söylemişti. Bu isteğinde başarılı olan Kseniya kendi şöhretini inşa etse de babasının gölgesinden tam olarak kurtulamadı.

Anatoly Sobçak St. Petersburg belediye başkanıyken, o günlerde St. Petersburg belediyesinde görev yapan Putin’in de patronuydu. Uzmanlar Putin’in kariyerindeki gelişimi Anatoly Sobçak’ın desteğine borçlu olduğunu iddia ederler. Kseniya ise her zaman Putin’e muhalif değildi. Hatta bir soyadı ünlüsü olmak istemeyen Sobçak, tam tersine onun görünmeyen koruması altındaydı. Sobçak 2013 yılında Bolotnaya olaylarından sonra muhalefete katıldı. O günden itibaren Putin’i ağır şekilde eleştiren Sobçak bir ara güvenlik güçlerin hedefi dahi oldu. Sobçak’ın Moskova’daki evine arama emriyle gelen polis evde bulduğu yüklü miktardaki paraya el koydu. Bu olay araya Kseniya’nın siyasetçi annesi Lyudmila Narusova’nın araya girmesiyle sonuçlandı ve para iade edildi. Sobçak Putin’i eleştirmekten vazgeçmedi ama artık bir sokak devrimi taraftarı da değildi. Kseniya Sobçak diğer muhalif arkadaşlarına göre vartayı ucuz atlattı: Bolotnaya olayların yaşandığı günlerde Kseniya ile aynı fikirleri paylaşan Boris Nemtsov Moskova’nın göbeğinde vurularak öldürüldü, Sergey Udaltsov hapis yattı, Aleksey Navalnıy’a yönelik baskılar ise hâlâ devam ediyor ve kardeşi yine siyasi olmayan nedenlerden dolayı hapis yatıyor. Kseniya Sobçak ise kariyerine Dojd TV’de devam etti. Gazeteciliğe soyunan Kseniya Sobçak bu meslekte başarılı oldu, birçok üst düzey siyasetçiyle röportaj yaptı.

Özgeçmişini yayımladığı sitede Kseniya Sobçak, geçmişte yaşadığı pek çok skandalı ve gençlere yönelik ahlakiliği tartışmalı TV programlarına katılımını, Sobçak soyadının getirdiği şöhretten kurtulma isteğine bağlıyor. Kendi başarısıyla meşhur olmak isteyen Kseniya, bu hedefe ulaşmak için hiçbir sınır tanımadı. Meşhur olduktan sonra yetişkinliğe de erişen Kseniya Sobçak, geçmişine veda ederek 2013 yılının Şubat ayında arkadaşlarına dahi haber vermeden evlendi. 2013 yılından itibaren Sobçak bir siyasetçi de oldu diyebiliriz. Evlilik Kseniya için sosyete “fenomenliği”yle gazetecilik ve siyasetçilik kariyerleri arasında bir sınır oldu. Kseniya bu sınırı korumak istese de sosyete fenomenliği geçmişinden hâlâ kurtulmuş değil. Yeltsin döneminin önemli siyasetçilerinden Anatoly Sobçak’ın kızı, babasını aratmayan siyasi kariyerine, Rusya devlet başkanlığına aday olarak adım atıyor. Kseniya Sobçak Kremlin’in izniyle 2018 yılındaki seçimlerde Rusya devlet başkanlığına aday oluyor.

Kseniya Sobçak’ın bu seçimleri kazanma şansı var mı?

Bu soruya cevap arandığında ise ortaya şöyle bir durum çıkıyor: “Kremlin Kseniya ile Navalnıy’ın desteğini kesmek istiyor” diyen Carnegie uzmanı Konstantin Gaaze, Rusya’nın liberal kesimini teşkil eden üst düzey genç bürokratların Sobçak’ın arkasına yığılıp siyaset dışına itilmek istediğinin altını çiziyor; “Kremlin bunu altı aylık bir süre için yapmıyor, altı yıllık bir hedefi” diyor. Sobçak ise bu çıkışını anlatırken kazanamayacağını bildiğini, fakat kendisiyle benzer siyasi fikirleri paylaşan herkesin oylarını toplamak istediğini söylüyor. Yani bu çıkışın, Rusya’daki alternatifsiz seçimlere yönelik bir nevi protesto hareketi başlattığını iddia ediyor. Sokağa çıkıp cop yemek istemeyen ama protesto hakkını da kullanmaktan vazgeçmeyen beyaz yakalı liberal gençlere ve büyükşehir ahalisine, zarar görmeden seçimleri protesto etme şansı sunuyor. Kseniya başkan olma planlarının olmadığının, fakat uzun vadeli bir siyasi yatırım yaptığının altını çiziyor. Putin’in bir dönem daha seçilmesinin ardından, güçlü bir siyasi lider olacağının sinyallerini şimdiden veriyor. Bu stratejisi bazı uzmanlara göre başarılı olacak. Kseniya Sobçak’ı sosyete fenomeni olarak tanıyan nesilden sonra gelecek nesiller, kendisini artık bir siyasetçi olarak tanıyacak ve o günlerde Kseniya Sobçak Rusya’nın liberal kesiminin güçlü bir lideri olacak gibi görünüyor. Sonuçta bu kariyere uygun bir aile geleneği de var.

Kremlin bu durumu nasıl kullanacak?

Bunu sorgulayan uzmanlar, popülist, sahte adaylarla sulanan seçim kampanyasında, halka “gerçek bir lider” seçme imkanı sunmuş gibi görüneceği hususunda birleşiyor. Bugün devlet başkanlığı adaylığını ilan eden pek çok adayın toplumda ciddi bir karşılığı olmadığını dillendiren uzmanlar, Putin’in oy pusulalarına müdahale etmeden seçilebileceğinin altını çiziyor. Karşısında ciddi bir adayı olmadığı için, Putin halkın çoğunluğu tarafından gerçekten “seçilecek”. Böylece Kremlin hem içeride hem dışarıda seçimlerin meşrutiyetinin tartışılmasına imkan tanımamış olacak.

Navalnıy ve onu destekleyen güçlerin öngördüğü devrim siyasetini devre dışı bırakmak için geliştirilen bu strateji işe yarayacak gibi duruyor: Putin’i sert bir şekilde eleştiren bir muhalif olan Sobçak seçimlere katılabiliyorsa, Rusya’da isyan edilecek bir sorun da yok demektir. Kremlin bu sayede, insanları sokağa çağıranların ve sokağa çıkanların, seçim serbestisini bahane olarak kullanarak dış destekli isyan senaryolarını takip ettiklerini “kanıtlamış” olacak. Böylece devletin bu güçlere karşı her türlü müdahalesini de meşrulaştırmış olacak.

[Grozni ve İstanbul’da yaşayan araştırmacı gazeteci Saslanbek İsaev, Rusya, Kafkasya ve Türkiye ilişkileri alanında uzmanlaşmıştır. Rusya Araştırmaları Enstitüsü (RUSEN) Dış Politika Direktörüdür.]