Ahıska´nın Yerlileri Meshiler Kimdir?

Bir bölümü Gürcistan´ın güneybatısında, diğer bir bölümü de Türkiye´nin kuzeydoğusunda bulunan Ahıska bölgesi ile üzerinde yaşayan Ahıska halkı hakkında ne yazık ki diğer Kafkas halklarına nazaran yeterli araştırma yapılmamıştır. Aslen bir Gürcü olan Sovyet diktatörü Josef (Cugaşvili) Stalin´in emriyle 15 Kasım 1944´te yurtlarından sürülen Ahıskalılar, Kırım Tatarları hadisesinden sonra Naziler ile işbirliği iddiasıyla sürgüne gönderilen ikinci etnik unsur olmuştur. Alman ordularının Ahıska coğrafyasından epey uzakta olmalarına rağmen bu iddia ile yurtlarından edilen Ahıskalılar 2016 senesinde dahi ata diyarına dönebilmiş değiller.

Günümüzde Artvin, Ardahan, Kars, Iğdır, Ağrı ve Erzurum şehirlerinde kendilerini Ahıskalı olarak tanıtan yurttaşlarımız mevcuttur. Bu şehirler Gürcistan´daki Acara ve Samtshe – Cavaheti idari bölgeleri ile birleştirildiğinde Meshetya olarak da bilinen Ahıska coğrafyası kabaca tanımlanmış olur. Ahıska kelimesi aslen Gürcüce´de ´yeni kale´ anlamına gelen ve bugün şehir olarak haritada bulabileceğimiz Akhaltsikhe kelimesinin Türkçeleştirilmiş halidir. Ahıska, Türk tarihinde bu şehrin adı olarak geçtiği gibi aynı zamanda coğrafi kavram olarak da kullanılmaktadır. 16. yüzyılda Osmanlı egemenliğine giren bölge, 19. yüzyılın ilk çeyreğine kadar Devlet-i Aliyye´ye bağlı Çıldır Eyaleti olarak varlığını sürdürmüştür.

Peki bu bölgede asırlar evvel kimler yaşıyordu? Bu sorunun cevabını bulmak için Kafkasya tarihi hakkındaki çalışmaları ile ünlü soybilimci Prof. Cyrill Toumanoff´un 1943 senesinde Georgetown Üniversitesi üzerinden yayınladığı ´Studies in Christian Caucasian History´ (Hristiyan Kafkasya Tarihi Üzerine Çalışmalar) isimli eseri referans alınmış ve bu çalışmada yer alan kaynaklar incelenmiştir. Karşımıza Mushki, Moschi, Mesheh, Meshi ve benzeri şekillerde çıkan bu halka birçok eski kitabede rastlanmıştır. Uzmanlar tarafından farklı formatlarda okunmasının sebebi ise asırlar evvel bu kaynaklarda kullanılan dillerde sesli harflerin seyrek olması ya da hiç kullanılmamasıdır. Günümüzde bu halk Meshi, yaşadıkları coğrafya ise Meshetya olarak tanımlanmaktadır.

Emin ÖNGÜRER´in hazırladığı “Ahıskanın Yerlileri Meshiler Kimdir?” başlıklı çalışma için tıklayınız.