Suudi kralının Moskova ziyareti tatsızlıkla başladı: Yanında getirdiği yürüyen merdiven kralın uçaktan inişi sırasında bozuldu. İlk bakışta Rusya’nın teknolojik gelişimini simgeleyen bir kaza gibi görünen merdiven arızası, aslında Suudi krallığıyla Rusya arasındaki ilişkilerini temsil ediyor.
Suudi Arabistan Kralı Selman bin Abdülaziz’in Moskova ziyareti iki ülkenin ilişkilerinde bir ilki teşkil ediyor. Bu nedenle ziyaret hem Rus basınında hem uluslararası basında yakından takip edildi. Birçok beklentiye ve eleştiriye yol açan bu ziyaretin akabinde iki ülke arasındaki ilişkilerin hızla gelişmesini bekleyenler olsa da, Rusya Stratejik Araştırmalar Enstitüsü’nün (RSAE) yayımladığı iki haber büyük beklentilerin yersizliğine işaret ediyor. Ruslar Suudi Arabistan’dan bekledikleri finansal sonuçları almadan, yani ‘sıcak para’ Rusya’ya girmeden, yapılan bütün anlaşmaların birer kağıttan ibaret olduğunun altını çiziyor. RSAE yetkilileri ziyareti belki bir yakınlaşma, fakat daha ziyade Suudilerin Rusya’yı ‘kandırma’ çabası olarak görüyor.
Suudi kralının ve heyetinin Moskova ziyaretini Rusya’nın ulusal TV kanalları ve haber ajansları içeriye yönelik abartılı bir propagandaya dönüştürdü. Verdikleri mesaj, bu ziyaretin Rusya’nın Suriye politikasının “bonus”u olduğuydu. Rus medyası kendi vatandaşına Suudi Kralın ziyaretini sunarken aslında daha çok 2018 seçimlerine yönelik Putin’in kampanyasına doğrultusunda propaganda yapıyordu. Oysa ABD başkanı Trump’ın Suudi Arabistan’dan götürdüğü büyük anlaşmaları Suudi Kralı ve heyeti Moskova’ya getirmemişti. Suudi Arabistan ve Rusya’nın bugüne kadar ortaya koyabildikleri tek başarı petrol ticareti hakkında yaptıkları anlaşmadan ibaret. Bu anlaşma OPEC ve OPEC dışı petrol üreticilerin petrol üretimine sınır getirmiş ve her iki ülkenin petrol fiyatlarının düşüşünden kaynaklanan zararının azalması sağlamıştı. Rus uzmanlar ise bu anlaşmanın Rusya’ya yapılan bir jest olmaktan çok her iki tarafın da ihtiyaçlarına uygun bir anlaşma olduğunun altını çiziyorlar.
Suudi kralının kalabalık bir heyetle Rusya’ya gitmesinin ardında yatanın İran’a karşı bir hamle olduğuna dair tüm uzmanlar görüş birliğine varmış gibi. Suudi Arabistan’ın bölgede kendine yönelik bir tehdit olarak gördüğü İran’ın Rusya’dan aldığı desteği azaltmak için girişimde bulunduğunu yazan uzmanlar, Rusya’nın kısa vadede İran’dan vazgeçmeyeceğinin de altını çiziyor. Mesela RSAE uzmanlarından Vladimir Fitin bu ziyaretten dolayı aşırı mutluluğa kapılmanın yanlış olacağını söylüyor. Çok kapsamlı şekilde işbirliği yapılabilecek bir ülke olmasına rağmen Suudi Arabistan ABD’nin etkisi altındaki bir ülke ve ABD kesinlikle bize karşı bunu kullanacaktır diyor. Rus uzmanlara göre Suudi Krallığı ve Rusya arasında çok kapsamlı bir işbirliği mümkün: S-400 Triumf hava savunma sistemlerinin satışından ortak Kalaşnikof üretimine kadar veya enerji ve teknoloji alanlarındaki işbirliği gibi. Moskova’da bu alanlarda işbirliği için imzalar atıldı ama uzmanlar, yarı yolda bozulan altın kaplamalı yürüyen merdiven gibi, bu anlaşmaların da kağıtta kalabileceğini söylüyor.
Carnegie.ru analisti Marianna Belenkaia “Arapların kaba güce saygı gösterdiklerinin ve bu güçle desteklenen anlaşmalara daha sadık kaldıklarının” altını çiziyor. Rusya’da bu anlayışa sahip olanlar sadece Belenkaia ile sınırlı değil. Suudi kralının ziyaretinde Rusya yine DEAŞ’ı kapsamlı bir füze ve hava harekatıyla vurarak silah reklamını yaptı veya aba altından sopa gösterdi de denilebilir. Reklam yaptıklarını Rus uzmanlar da saklamıyor. Ortadoğu’da ABD’nin uzun dönemli işgallerinden sonra dünyada terör riski azalmadı. Fakat Rusya ABD’nin tecrübesinden aldığı dersle Ortadoğu’ya geldi ve kalıcı olduğunu dünyaya ve özellikle bölge devletlerine ısrarla anlatmaya çalışıyor. Rusya Batı’da yaptırımlarla kaybettiğini Doğu’da kazanmak için çabalıyor. ABD’nin verdiği dersleri iyi çalışan Moskova başarı elde etmiş gibi görünüyor. Fakat Moskova’nın başarısı aslında ABD ve müttefiklerinin hatalarından kaynaklanıyor. Özellikle ABD’nin Kürt devleti kurma hevesi ve geleneksel müttefiklerinden bu yüzden uzaklaşması Rusya’ya yeni imkanlar sunuyor.
Suudi kralının ve heyetinin Moskova çıkarmasını da ABD’nin bir kaybı olarak gören Carnegie uzmanları, ABD hatalarından dönerse Moskova kaybedebilir fikrini savunuyor. Suudi kralının altın kaplamalı yürüyen merdiveninin Moskova havalimanında verdiği arıza gibi, ikili ilişkiler de arıza verebilir. Ruslar bunun farkında olduklarından, Putin’in seçim kampanyası için ‘bonus’ kazanmaktan tutun da satabildikleri kadar silah satmaya kadar, bu ziyaretten azami çıkar elde etme çabasında. En önemlisi de Ruslar İran’la var olan ilişkilerden vazgeçmeden Suudilerden alabildiklerini almayı planlıyor. Yani Ruslar Suudi turiste en ucuz matruşka bebeğini mümkün olduğu kadar pahalıya satmaya çalışıyorlar. Fiyatı beğenmeyene de tezgah altından sopa göstererek ticaret yapıyorlar.
